Champagne là gì – Nguồn gốc & quy trình sản xuất rượu

Champagne hay còn được gọi là sâm banh là loại rượu phổ biến trên toàn thế giới. Gần như ai cũng đã hơn một lần nghe đến tên của loại rượu này. Tuy nhiên, định nghĩa champagne là gì, nguồn gốc xuất phát từ đâu. Nguyên liệu và quy trình sản xuất cụ thể ra thứ rượu này như thế nào thì không phải ai cũng có thể biết chính xác. Cùng Vintage Wine tham khảo những điều này qua bài viết sau đây nhé!

1. Champagne là gì?

Người Việt Nam hay gọi rượu champagne là sâm banh theo tiếng Việt. Đây là một loại rượu vang có ga được sản xuất tại khu vực Champagne của nước  Pháp bằng cách tạo ra sự lên men thứ cấp trong chai chứa rượu vang để thực hiện sự cacbonat hóa hay còn gọi là phương pháp Champenoise. Đặc biệt, rượu champagne chỉ được phép dùng 3 loại nho để sản xuất là Chardonnay (trắng), Pinot Noir  (đỏ) và Pinot Meunier (đỏ).

Có một định nghĩa khác về champagne là gì? Có người cho rằng đây là tên chỉ loại rượu chỉ được sản xuất tại khu vực Champagne của nước Pháp. Còn ý kiến khác khẳng định đó là tên chỉ sản phẩm rượu vang nổ tại các khu vực khác trên thế giới. Tuy nhiên, bạn có thể hiểu định nghĩa theo hai cách đều có thể chấp nhận được.

2. Nguồn gốc của rượu Champagne

Từ thời La Mã, vùng Champagne của nước Pháp đã bắt đầu xuất hiện. Đó cũng là thời điểm rượu vang trên thế giới thay đổi rất nhiều. Mặc dù vậy, vẫn còn tồn tại một số nơi sản xuất rượu Champagne vẫn áp dụng nguyên bản quy trình làm rượu truyền thống từ những năm 70 hoặc trước đó. 

Bởi vậy, không ít người hiện nay vẫn cho rằng rượu vang sủi tăm và Champagne là 1 loại rượu. Còn rượu vang được sản xuất tại vùng Champagne thì mới được gọi là Champagne. Có thể bạn không biết đây là khu vực có giá đất đắt đỏ nhất của nước Pháp mặc dù có diện tích rất nhỏ. Có thể vì thế mà rượu vang sản xuất ở đây cũng có giá cao hơn những loại rượu ở khu vực khác trên thế giới. 

Cụ thể, người sáng chế ra rượu sủi bọt là một ông thầy dòng Benedictine có tên là Pierre Perignon. Ông phát hiện ra cách cho rượu lên men thêm lần nữa trong chai khiến cho khí CO2 bị giữ lại trong đó và làm rượu sủi bọt khi được rót ra. Trong quá trình đó ông nhận thấy 2 vấn đề.

• Một, là khi áp lực khí CO2 lên cao tới mức nào đó sẽ làm bật tung nút chai và rượu sẽ thoát hết ra ngoài. Do vậy ông đã dùng dây kẽm để buộc chặt giữ nút chai. Đó là lý do mà hầu hết nút chai Champagne đều được thắt dây kẽm. 
• Hai, là những chất cặn do việc lên men lần 2 tạo ra vẫn còn lại trong chai khiến cho rượu bị vẩn đục. Ông đã cho làm vỏ chai dày hơn để chịu được áp lực và dốc ngược cổ chai trong một thời gian để cặn lắng xuống rồi nhanh chóng lấy hết cặn ra ngoài trước khi đóng nút.

Từ đó trở đi Champagne của nước Pháp trở thành dòng vang sủi bọt thơm ngon, được người hâm mộ vang trên toàn thế giới ưa chuộng. Mặc dù việc sản xuất rượu champagne rất tốt nhưng sản lượng sản xuất rất hạn chế vì diện tích nho không nhiều, chỉ còn khoảng 30.000 ha. 

Đồng thời, chính phủ Pháp kiểm soát chặt chẽ việc sản xuất rượu này. Nguyên nhân là do không thể sản xuất được Champagne ở vùng khác ngoài vùng Champagne thuộc Reims – Pháp. Bởi vậy, mặc dù nhu cầu của người sành vang trên thế giới rất lớn nhưng vùng này vẫn không thể đáp ứng đủ. 

3. Lý do khiến rượu champagne trở nên “đắt”

Nhắc đến rượu champagne là nhắc đến một loại rượu vang đắt đỏ, được nhiều ưa chuộng và không thể thiếu được những bữa tiệc trọng đại của những sự kiện lớn mang tính tầm cỡ thế giới. Vậy nguyên nhân nào khiến rượu Champagne trở nên đắt đỏ đến thế. 

• Khí hậu khắc nghiệt: Vùng Champagne của nước Pháp, nơi sản xuất ra loại rượu này có nhiệt độ trung bình hàng năm chỉ 10°C nên nho rất khó chín. Đồng thời nho sản xuất Champagne có sản lượng thấp vì có thể bị các bệnh nấm và băng giá vào mùa Đông.
• Quá trình sản xuất: Áp dụng cách thức truyền thống: “Champenoise” rất nghiêm ngặt và tốn thời gian sản xuất. Cụ thể, nước nho phải trải qua hai quá trình lên men. Quy trình lên men và sản xuất rượu Champagne mất nhiều năm để hoàn thành. Theo đó, mất khoảng 15 tháng đối với dòng Champagne non-vintage và 36 tháng đối với rượu Champagne vintage.

Chính vì hai nguyên nhân chính trên đây đã khiến cho rượu Champagne trở nên đắt đỏ hơn so với các loại rượu vang khác trên thế giới. Mặc dù vậy, người tiêu dùng cũng vô cùng yêu thích và ưa chuộng rượu Champagne trong các loại vang.

4. Quy trình sản xuất rượu Champagne

Để cung cấp ra thị trường những chai rượu vang Champagne thơm ngon, hảo hạng và đẳng cấp, người sản xuất rượu tại khu vực Champagne của nước Pháp đã phải thực hiện quy trình nghiêm ngặt và cầu kỳ như sau:

• Bước 1: Thu hoạch: Nho được hái bằng tay từ tháng 8 đến tháng 10 phụ thuộc  vào độ chín của nho. Nho phải được hái bằng tay đảm bảo chọn được những trái nho chín và ngon nhất để làm rượu Champagne đạt hương vị tốt nhất. 
• Bước 2: Lên men lần thứ nhất: Nước ép nho được đưa vào bồn chứa để lên men lần đầu tiên. Bước này tương tự như bất kỳ một loại vang nào trên thế giới.. Nhà sản xuất Champagne Alfred Gratien ở Epernay chọn cách lên men trong thùng gỗ sồi.
• Bước 3: Pha trộn: Rượu vang ở dưới dạng rượu vang bình thường (still wine) từ các niên vụ (vintage) khác nhau sẽ được hòa trộn lại với nhau từ 3 loại nho bao gồm Pinot Noir, Pinot Meunier, Chardonnay. Đây là bước đặc biệt quan trọng đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao. 
• Bước 4: Quá trình lên men lần thứ 2: Rượu được cho vào chai thủy tinh dày và đậy kín nắp chai để men lần hai có thêm hỗn hợp men, chất dinh dưỡng từ men và đường.Hầm lên men có nhiệt độ mát mẻ để lên men từ từ và tạo ra cồn và khí CO2.
• Bước 5: Quá trình ngâm ủ: Rượu được ngâm ủ trong hầm tiếp tục lên men, các tế bào nấm men dần chết đi sau vài tháng và sẽ phải tiếp tục được ở trong hầm rượu để có thể già đi trong vài năm nữa. Quá trình này hoàn thành quá trình lên men thứ hai.
• Bước 6: Xử lý men chết: Chai Champagne được đặt lộn ngược trong các giá đỡ với các nút cổ chai hướng xuống dưới với góc 75 độ. Hàng ngày, họ phải xoay chai theo quy tắc nhất định. Quy trình này buộc các tế bào nấm men chết trôi vào nút cổ chai và sau đó chúng được loại bỏ.
• Bước 7: Loại bỏ men chết Nhúng chai vang vào bồn nước muối đá, chỉ nhúng phần cổ chai chìm vào trong bồn. Mục đích để làm đông cứng phần men chết đọng lại trong chai. Sau đó, nắp chai được tháo bỏ và áp suất có trong chai sẽ đẩy phần men chết ra ngoài.
• Bước 8: Điều chỉnh chất lượng: Cho hỗn hợp bao gồm rượu vang, rượu mạnh và đường (Liqueur de tirage/Liqueur d’expédition) để điều chỉnh mức độ ngọt của rượu và để bù lại phần rượu đã tràn ra ngoài. Quy trình này quyết định rượu Champagne sẽ là Brut Nature, Extra Brut, Brut, Extra Dry, Dry, Demi Sec.

Như vậy, Vintage Wine đã giới thiệu đến các bạn 8 bước trong quy trình sản xuất rượu Champagne nổi tiếng thế giới. Cùng phân biệt Champagne với các loại rượu khác nhé!

5. Phân biệt rượu Champagne với rượu Prosecco

Sau khi tìm hiểu về Champagne là gì thì bạn có thể phân biệt được rượu Champagne với rượu Prosecco. Cụ thể như sau:

• Về định nghĩa: Rượu vang sủi tăm được sản xuất tại vùng Champagne của Pháp được gọi là rượu Champagne. Còn rượu vang sủi tăm được sản xuất từ nước Ý được gọi là rượu  Prosecco. 
• Loại nho: Rượu Champagne được làm từ các loại nho gồm: Chardonnay (trắng), Pinot Noir  (đỏ) và Pinot Meunier (đỏ). Rượu Prosecco được làm từ 100% giống nho Glera.
• Phương pháp lên men: Rượu Champagne được làm theo phương pháp Champenoise lên men lần thứ hai trong chai. Còn rượu Prosecco được làm theo phương pháp Charmat lên men lần thứ hai trong “tank” (bồn chứa).
• Bọt ga sau khi lên men lần thứ 2: Bọt ga của Champagne đẹp hơn và giữ được lâu hơn bọt ga của Prosecco. 

6. Các giống nho làm nên rượu Champagne nổi tiếng

Rượu Champagne là gì thì cũng được làm nên từ những trái nho thơm ngon, được trồng ở khu vực có khí hậu vô cùng khắc nghiệt. Khi thu hoạch, người làm nho phải dùng tay để chọn những quả chín mọng, thơm ngon nhất để sản xuất. Vậy đó là những giống nho nào?

6.1. Nho Chardonnay

Loại nho đầu tiên để sản xuất rượu Champagne là nho Chardonnay. Đây là giống nho rất dễ trồng, dễ thích ứng với nhiều vùng khí hậu khác nhau, không yêu cầu chăm sóc quá kỹ lưỡng. Tuy nhiên, khí hậu có thể ảnh hưởng đến chất lượng nho. Cụ thể:

• Với khí hậu mát mẻ: Nho sẽ có hương táo Xanh, chanh vàng
• Với khí hậu ôn hòa: Nho sẽ có hương dưa gang, táo vàng, đào
• Với khí hậu nóng hơn: Nho sẽ có hương dứa, xoài, khế

Và trong quá trình lên men, ủ thùng gỗ sồi từ nho Chardonnay cũng cho ra đời những loại nho có hương vị như vanilla, quế, đinh hương. Rượu Champagne được làm từ nho này sẽ có cấu trúc khá chắc chắn, axit chua vừa phải dễ uống. Bên cạnh đó, nồng độ cồn của rượu ở mức tương đối cao (13,5-15 độ). Màu rượu là màu vàng, còn vang già sẽ có màu vàng đậm. Bạn có thể uống rượu vang từ nho này khi khai vị hoặc cùng đồ ăn đều rất thơm ngon. 

6.2. Nho Pinot Noir

Những vùng trồng nho này trên thế giới bao gồm: Pháp: Burgundy, New Zealand và Mỹ: California và Oregon.Đây là giống nho khó trồng, chịu tác động từ thời tiết về khí hậu, yêu cầu kỹ thuật chăm sóc cao. Mặc dù vậy, nếu được chăm sóc ở điều kiện khí hậu lý tưởng, chai vang được làm từ nho này sẽ có chất lượng thơm ngon, đẳng cấp hơn mọi loại vang khác. 

Vị của rượu làm từ nho Pinot Noir  sẽ mang hương vị của sim đỏ, dâu đỏ, anh đào mang hương thơm hoa hồng, violet, hồi quế. Rượu vang này sẽ có cấu trúc tương đối, axit chua hài hoà, chát ít và nồng độ cồn trung bình là 11,5-13,5 độ nên rất nhẹ nhàng, dễ uống và kết hợp đồ ăn. Bạn có thể kết hợp vang từ nho Pinot Noir với các món ăn như cá nướng, gà quay, thịt lợn nướng hoặc bất kỳ một món gì đó không quá đậm đà về hương vị.

6.3. Nho Pinot Meunier

Vùng trồng nho Pinot Meunier chủ yếu ở Pháp: Năm 2016, Pháp báo cáo có 12.130 ha (30.000ac) chiếm khoảng 80% diện tích Pinot Meunier trên toàn thế giới.Ngoài ra, ở thung lũng Loire cũng như Moselle cũng trồng nhưng với số lượng rất ít. Nho Pinot Meunier có vỏ màu nho đen thẫm, hương vị sống động, dày dặn có vị chát đặc trưng kết hợp với hương trái cây của dâu tây, anh đào, mận ô liu đen khi đạt đến độ chín muồi.

Rượu Champagne chất lượng ấn tượng, có cấu trúc hài hoà, độ chát khá cao và nồng độ cồn trung bình. Bạn có thể thưởng thức rượu làm từ nho Pinot Meunier với các món ăn như thịt lợn, vịt quay, nấm hoặc rau nướng sẽ mang đến hương vị vô cùng tuyệt vời. 

Trên đây là một số giống nho được sử dụng để sản xuất ra loại rượu Champagne vô cùng nổi tiếng trên thế giới. Bạn có thể nhận thấy hương vị hoàn hảo khi kết hợp với các món ăn phù hợp. 

Như vậy, Vintage đã chia sẻ đến các bạn về định nghĩa Champagne là gì, nguồn gốc xuất xứ và quy trình sản xuất nên loại rượu mà chúng ta vẫn hay gọi là rượu sâm panh. Chính điều kiện khí hậu và quy trình nghiêm ngặt đã cho ra đời loại rượu vang sủi tăm thơm ngon nổi tiếng được người dân toàn thế giới hâm mộ. Hy vọng bài viết trên đây đã giúp bạn hiểu rõ hơn về rượu Champagne là gì cũng như đặc điểm của loại rượu này!

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM:

• Top 10+ chai rượu vang giá đắt đỏ nhất thế giới
• Uống rượu vang Đà Lạt có tốt không, loại nào ngon?
  
• Rượu rum là rượu gì – Nguồn gốc, phân loại & giá bán